Kuş üzümü ılıman iklimde yetişen, orta boy, çalı şeklindeki bitkinin meyveleridir. Genellikle kuru hali kullanılır. Grossulariaceae ailesinin bir üyesi olan kuş üzümünün meyveleri siyah, çiçekleri ise beyazdır. Salkım ağırlığı 150-200 gr. Arasındadır. Bilimsel adı ribesnigrumdur. Almanca’da johannisbeeren, Danimarka, İtalyanca ve İsveççe’deribes ve Fransızca’da groseille olarak da adlandırılır.1400’lü yılların başlarında yabani kuş üzümü, bitki uzmanları tarafından ilaç olarak toplanmaya başlanmıştır. 1500’lü yıllarda ise evcilleştirilmeye başlamıştır(1).Amerika Birleşik Devletlerindebeyaz çam ağaçlarını öldüren bir mantar yaydıkları için 1900'lerin başında yasaklanmışlardı.1966 yılında bu yasak kalksa da hala bazı eyaletlerde devam ettiği bilinir. Ülkemizde ‘çoban üzümü’ adı ile de anılan kuş üzümünün yeşil, mor ve kırmızı gibi renkleri de vardır. Adı üzerinde kuş üzümü küçüktür, tatlı ve çekirdeksizdir. Dünyada da kullanımı yaygındır.
Kuş üzümü çok eski dönemlerden beri Yunanistan’ın güneyindeki Zakintos(Zante) Adası'nda yetiştirilmektedir. Hatta bu sebeple kuş üzümü, bu adanın ismi olan Zante ve bu üzüm türünün tüm Akdeniz’e ihraç edilmesini sağlayan liman olan Corinth adıyla da bilinmektedir. Ülkemizde ise kuş üzümü özellikle Manisa’da, Isparta’nın Senir ve Mersin’in Gülnar ilçelerinde yetiştirilmektedir(2).Türkiye dışında dünyada en yaygın olarak yetiştirildiği yerler Amerika, Yunanistan ve Avustralya’dır.
Kuru üzüm yemekler ve tatlıların dışında kuru meyve ve kuru yemiş olarak da kullanılır. Hava almayacak kaplarda, serin, kuru ve güneş ışığından uzak şekilde saklanmalıdır.
(1)Kaynak: https://www.birbes.com/kus-uzu...
(2)Kaynak: https://yemek.com/sozluk/kus-u...
Dünyada kuş üzümü taze haliyle yaban mersini, böğürtlen ya da ahududu gibi, turtalarda, sorbe ve puding gibi tatlılarda kullanılır. Yine taze olarak meyve salatalarında ve güzel renkleri nedeniyle tatlıları süslemek için de kullanılır. Yunan mutfağında da popülerdir.
Türk mutfağında kullanımı yaygın olan kuş üzümü, sarma, dolma ve pilavlardaayrıca kek, kurabiye,helva, zerde ve aşure gibi bazı tatlılarda kullanılır. Bazı böreklerin iç harçları ve salatalarda da kullanımı yaygındır.
Siyah kuş üzümü av eti ile de lezzetlidir ve genellikle ördek veya geyik eti ile eşleştirilen basit bir sos haline getirilir. Beyaz ve pembe kuş üzümü daha tatlı, daha narin ve çoğunlukla taze olarak kullanılır.
Kuş üzümünde portakal meyvesinden iki kat fazla C vitamini bulunur. İçinde ayrıca A ve B vitamini, polifenolik maddeler, gama-linolenik asit (GLA)ve hatırı sayılır miktarda kalsiyum da vardır. 100 gram kuş üzümünde 303 kcal kalori, 66.8 gr karbonhidrat, 3.4 gr lif, 3.0 gr protein, 1.3 gr yağ, 13.7 mg C vitamini, 813 mg potasyum, 77.0 mg kalsiyum, 2.1 mg demir bulunur.
Kuş üzümü sahip olduğu besin değeri ile bir çok farklı organ için sağlıklı bir gıdadır. İçerdiği vitaminler sayesinde bağışıklık sisteminden göz sağlığına kadar çok sayıda faydalı ve iyileştirici etkisi vardır. Uzun yıllardır bitkisel ilaç yapımında kullanılan içerikler arasında yer alır. En bilindik sağlık yararları ise:
Farklı ilaçlarla tepkimeye girebileceğinden düzenli ilaç kullanıyorsanız, özellikle kan sulandırıcı içeriğe sahip ilaçlar ise, kuş üzümünü doktor kontrolünde tüketmeniz önerilir. Aynı şekilde şeker hastalarının kontrollü şekilde tüketmesinde fayda vardır. Fazla tüketimi alerjik reaksiyonlara neden olabilir.