KEKİK NEDİR?

Mutfaklarımızda en çok tercih edilen kekik bitkisi, baharatlar arasında en yaygın kullanım

oranına sahip, faydaları saymakla bitmeyen, kendine özgü yoğun kokusuyla ve aromasıyla

bilinir. Kekik bitkisinin içerisinde timol, karvakrol, simol, linalool ve borneol maddelerini içeren

% 1 oranında uçucu yağ: acı esanslar, tanen, flavonoid ve tripenoit bulunur. Kekik bitkisine

hoş kokusunu veren, timol ve karvakrol adlı maddelerdir.

KEKİK ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

En yaygın olarak bilinen türü Oregano (origanum onites) isimli bilyalı kekiktir.

Türkiye’de yaygın olarak kullanılan kekik çeşitleri Oregano ( bilya ), Thymus (sivri) adıyla

bilinen türleridir.

Oregano (bilya kekik); zirai bir tür olan bu kekiğin doğada kendiliğinden yetişmesi oldukça

güçtür. Ekimi tarlalarda yapılır ve hasadı gerçekleşir. İçerisinde bulundurduğu Carvacrol

etken maddesi sayesinde antiviral, antibakteriyel özelliğe sahiptir.

Thymus Vulgaris (sivri kekik); doğal bir tür olan bu kekik doğada kendiliğinden yetişir.

Mutfaklarımızda da yaygın olarak kullandığımız bir türdür. Ayrıca tıbbi kullanımları vardır. Akdeniz

bölgesi başta olmak üzere birçok bölgeden elde edilir. İçerisinde yüksek miktarda Timol bulundurur. Kekiğin içerdiği timol sayesinde, mide sorunlarının ve sindirimin

düzenlenmesinde etken rol oynar.

Bilinen kekik türleri;

Origanum majorana (Beyaz Kekik); Dikimi için en önemli nokta güneşli ve iyi drenajlı

toprak yapısıdır. Beyaz kekikler çok fazla sulama sevmezler ve sadece toprakları

kuruduğunda belirli aralıklar ile sulama yapmak kekikler için yeterlidir.

Beyaz kekik yağının antibiyotik yani ağrı kesici özelliği bulunmaktadır. İçinde bulunan

karvakrol bileşeni sayesinde vücuttaki pek çok zararlı bakterinin önlenmesine destek olur.

Satureja (Zahter); yabani bir türdür. Doğada kendiliğinden yetişir. Zahterin yaz ve kış

mevsiminde olmak üzere yetişen iki ayrı çeşidi vardır. Zahter bitkisinin rengi pembedir.

Çiçekleri ile birlikte kurutulur.

Coridothymus (Timari); Ege ve Akdeniz bölgesinde yaygın olarak üretilir.

Origanum vulgare (Çanakkale Kekiği); Doğal ortamlarda kendiliğinden yetişebilen bir

türdür. Çanakkale kekiği türünün yaygın olarak yetiştiriciliği de yapılmaktadır.

KEKİK DİKİMİ NE ZAMAN YAPILIR?

İlkbaharda havalar ısınmaya başladığında, konveksiyonel yağışların olduğu zaman bölgeye

göre Mart başından Mayıs ortalarına kadar yapılabilir.

KEKİK HASADI NASIL NE ZAMAN YAPILIR?

Kekik dikildiği yıldan itibaren hasadı gerçekleştirilebilir. Haziran sonu ve Eylül başı olarak

yılda 2 hasat gerçekleşir. Kekik bitkisi çiçekleri açmadan yerden 15-20 cm yükseklikte olacak

şekilde kesilir.

KEKİK NASIL KURUTULUR?

Tarladan toplanan kekik bitkisi kurutma işlemi için götürülür. Çiçek açmış olan kekik

kurutmaya uygundur. Kurutma işlemi için geleneksel ve modern olmak üzere iki yöntem

vardır.

Geleneksel yöntem;

Taze olarak alınan kekik bitkisi dalları ile birlikte, gölgede serilerek kurutma işlemi

gerçekleştirilir. Güneş altında direkt olarak kurutma önerilmez.

Modern yöntem;

Taze olarak alınan kekik bitkisi dalları ile birlikte toplanır. Kurutma işlemi için fırınlara serilir.

Fırındaki hızlı ve düşük sıcaklıktaki kuruma ile birlikte, kekiğin aromatik maddeleri,

mikrobiyolojik değerleri üst seviyelerde korunarak kurutma işlemi gerçekleştirilir.

İlk yılda alınan kekik miktarı 50-100 kg arasındadır.

İkinci yıldan itibaren miktar 150-200 kg lara çıkar.

Kekiğin üçüncü yılında gerçekleştiren hasat miktarı 150-350 kg arasındadır.

KEKİK KULLANIM ALANLARI?

Kekik; ilaç sanayi, gıda, içecek, parfümeri, kozmetik ve organik hayvancılık gibi birçok

alanda kullanılır.

İlaç sanayinde; Kekik türlerinin antibakteriyel ve antiviral etkilerinin olduğu birçok araştırma

ile ortaya konmuştur. Ülkemizde ise kekik türleri soğuk algınlığı, mide ve boğaz ağrısı gibi

rahatsızlıklara karşı halk ilacı olarak kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra alternatif tıp ve

modern tıpta kekik bitkisinin ilaç olarak kullanımı yaygındır.

Gıdada; Kekik özellikle Akdeniz kıyısı ülkelerinde eskiden beri bilinmekte ve baharat olarak

tüketilmektedir. Et, etli yemekler ve pizzalarda oldukça yoğun bir şekilde tüketilir. Bunun

yanında salatalarda, çorbalarda ve sos yapımında da kullanılmaktadır. Son yıllarda, dünyada

kekiğin baharat olarak tüketimi büyük oranda artış göstermiştir.

Parfümeride; Kekik uçucu yağı parfümlerden, oda kokularına birçok üründe esans olarak

yer almaktadır.

Kozmetikte; kekik kozmetik dünyasında en çok kullanılan bitkiler arasında yer alır. Bakım

kremleri, cilt serumları, tonikler, sabunlar ve bitkisel aromatik yağlar gibi birçok üründe

kullanılmaktadır.

Organik hayvancılıkta; Aromatik bitkilerden kekik, hayvan beslemede kullanılabilecek,

üzerinde en fazla araştırma yapılan bitkilerdendir. Temiz içeriğe sahip olması, antiviral olması

ve hayvanlarda bağışıklık sistemini güçlendirmesinden dolayı kekik bitkisinden üretilen yem

hayvancılıkla ilgilenen birçok kişinin öncelikli tercihi olmaktadır.

HANGİ BÖLGELERDE YETİŞİR?

Türkiye’nin birçok bölgesinde kekik yetiştiriciliği yapılır. Bu bölgeler arasında en fazla üretim

kapasitesine sahip olan Denizlidir.

Ülke genelindeki kekik üretiminin %70’lik büyük bir kısmı Denizli’den elde edilir. Üretimin

%30’luk kısmı Akdeniz bölgesi başta olmak üzere Antalya, Aydın, Manisa, Uşak, Hatay

illerinden elde edilir.

KEKİK YAĞI NEDİR NASIL ÇIKARTILIR?

Kekik bitkisinin yapraklarından ve çiçeklerinden Su buharı distilasyonu yöntemi elde edilir.

Bu yağın özellikleri, yakıcı ve aromatik olmasıdır. Ciltle direkt teması alerjen etkiye sebep

olabilir. Seyreltilerek kullanılması önerilir.

Kekik bitkisinin yağ için en verimli dönemi çiçekli halde hasat yapılanıdır.

Ortalama olarak kekik bitkisinden %2-%3,5 oranında kekik yağı elde edilir.

KEKİK SUYU NEDİR NASIL ÇIKARTILIR?

Buhar distilasyonu yöntemi ile kekik yağı elde edilirken oluşan buhar ile yoğunlaştırıcının

içerisindeki soğuk su yardımı ile buhar yoğunlaştırılır. Oluşan iki fazlı su-yağ karışımı sıvı

ayırma kabına aktarılır, yoğunluk farkından dolayı kekik yağının altında kalan su, kekik suyu

olarak kullanılır.

İçerdiği besin değerleri sayesinde güçlü bir antioksidan etkisi bulunur.

Et, balık, tavuk ve sebze yemeklerinde aroma vermesi için kullanılabilir.